Mam pewien dylemat, mianowicie chodzi o to ,że na Wikipedii oraz wielu innych stronach internetowych podpisuje się poniższe słowa Bohdana Chmielnickiego jako cytat z książki. Tymczasem w moim wydaniu książki te słowa brzmią trochę inaczej i co najważniejsze nie mogę sobie przypomnieć czy w książce jest ostatnie zdanie tego cytatu, czyli o Rzeczpospolitej Trojga narodów... Wiem natomiast ,że słowa te padają w filmie.
Oto cytat:
"Te Tysiące poszły by za mną (…); Popatrz co się dzieje na Ukrainie, kto tutaj szczęśliwy? (…) Dla nich ziemia? Dla nich złota wolność? A reszta? Bydło. Jakiej wdzięczności doznało wojsko Zaporoskie za krew w obronie Rzeczypospolitej przelaną? Gdzie przywileje kozackie? Wolnych kozaków w chłopów chcą zmienić. Chcę wojny z nimi, nie z królem. Król to jest ojciec, a Rzeczpospolita – matka. (…) A gdyby nie oni, miałaby Rzeczpospolita nie Dwojga, a Trojga Narodów tysięcy wiernych szabli przeciwko Turkom, Tatarom, Moskwie. "
Źródło: Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem
Jak widać wyraźnie jest napisane ,że owe słowa pochodzą z książki, ja zaś nie mogę znaleźć nigdzie słów : "A gdyby nie oni, miałaby Rzeczpospolita nie Dwojga, a Trojga Narodów tysięcy wiernych szabli przeciwko Turkom, Tatarom, Moskwie." Czy może ktoś pomóc?
Specjalnie zajrzałam do ksiazki. W formie pdf bo papierowej nie mam przy sobie. Więc zakładałam, że moja wersja moze sie mylic. Ale ja rownież nie znalazłam w niej tekstu o RP Trojga Narodów. Były takie plany więc Hoffman dla poprawności politycznej oewnie dodał ten tekst.
No właśnie, też coś mi sie nie zgadzało... To ,że ten cytat był w filmie to dobrze pamiętam, ale nie mogłem za nic w świecie przypomnieć go sobie z książki, zaś na Wikipedii (i nie tylko) ten cytat jest wielokrotnie przytaczany i podpisywany: Henryk Sienkiewicz "Ogniem i Mieczem". Dlatego sam nie wiedziałem już czy morze był on w innym wydaniu książki czy jak... Ale wychodzi na to, że jest to po prostu pomyłka. Dziękuje Ci bardzo za pomoc;)
Wrócę jeszcze do tematu bo nadal nie daje mi ta sprawa spokoju, coś tu jest namieszane... Muszę przeczytać książkę jeszcze raz ( już wcześniej sie do tego przymierzałem) bo być może ,że jest to wspomniane, ale w innym miejscu i w trochę innych słowach, sam już nie pamiętam... W intrenecie istnieje mnóstwo stron na których ten cytat jest przytaczany jako fragment książki. Trochę dziwne zatem aby tak wiele osób popełniło ten błąd. Oto kilka przykładów:
http://mozberd.com.ua/?page=article&article=89
https://pl.m.wikiquote.org/wiki/Bohdan_Chmielnicki
http://historyk.eu/wpis/ciekawostki-historyczne-40-rze%C5%BA-na-wo%C5%82yniu-koz acy
Sama też wpadłam na pomysł, że ta wypowiedz moze być umieszczona gdzieś indziej. Szukałam jej np w rozmowach przy bitwie, w podróży do Kudaku lub, gdy Chmielnicki wypuszcza Skrzstuskiego. W książce ta rozmowa jest o wiele dłuższa. Ale i tam jej nie znalazłam.
Od innego nie ścierpiałbym takiej mowy, ale i ty bacz, aby twa śmiałość mej cierpliwości nie pożarła. Piekłem mnie straszysz, o prywatę i zdradę mnie pomawiasz, a skądże wiesz, jeśli własne tylko krzywdy mścić idę? Gdzież to bym znalazł pomocników, gdzie owe tysiące, które się już za mną opowiedziały i opowiedzą, gdybym jeno własnych ucisków chciał dochodzić? Spójrz, co się dzieje na Ukrainie? Hej! ziemia bujna, ziemia matka, ziemia rodzona! A kto w niej jutra pewien? kto w niej szczęśliw? kto wiary nie pozbawion, z wolności nie obran, kto w niej nie płacze i nie wzdycha? Sami jeno Wiśniowieccy a Potoccy, Zasławscy, a Kalinowscy, a Koniecpolscy, i szlachty garść! Dla nich starostwa, dostojeństwa, ziemia i ludzie, dla nich szczęście i złota wolność, a reszta narodu ręce we łzach do nieba wyciąga czekając bożego zmiłowania, bo i królewskie nie pomoże! Ileż to szlachty nawet nieznośnego ich ucisku wytrzymać nie mogąc na Sicz ucieka, jako ja sam uciekłem! Nie chcę też wojny z królem, nie chcę z Rzeczpospolitą! Ona mać, on ojciec! Król miłościwy pan, ale królewięta! Z nimi nam nie żyć; ich to zdzierstwa, ich to arendy, stawszczyzny, pojemszczyzny, suchomielszczyzny, oczkowe i rogowe; ich to tyrania i uciski przez Żydów czynione o zemstę do nieba wołają. Jakiejże to wdzięczności doznało wojsko zaporoskie za tak wielkie zasługi w licznych wojnach oddane? Gdzie przywileje kozackie?
Król dał, królewięta odjęli. Nalewajko poćwiertowan! Pawluk w miedzianym wole spalon! Krew nie obeschła po ranach, które nam szabla Żółkiewskiego i Koniecpolskiego zadała! Łzy nie obeschły po pobitych, ściętych, na pal wsadzonych - a teraz - patrz! co świeci na niebie - tu Chmielnicki wskazał przez okienko na płonącą kometę - gniew boży! bicz boży!... Więc jeśli ja mam nim być na ziemi - to dziej się wola boża! wezmę ten ciężar na barki.
Cała wypowiedz Chmielnickiego. A ta ten cytat to słowo w słowo jest z filmu. Czytałam, że intencją Hoffmana było pokazanie rebelii nie tylko z powodu zatargu o kobietę Chmielnickiego z Czaplinskim tylko nieporozumień politycznych. Dlatego pewnie RZplita TN jest dodana. Ale może Twoje śledztwo coś innego znajdzie.
Właśnie też czytałem niektóre fragmenty (w tym przytoczoną rozmowę Chmielnickiego ze Skrzetuskim oraz moment uwolnienia Jana) ale nic o tym nie ma... Biorę jednak pod uwagę tak jak i Ty ,że ten cytat może być w innym miejscu, gdyż przed nim są trzy kropeczki co oznacza, że znajduje się on gdzieś dalej. Po drugie wiadomo ,że J. Hoffman często używa cytatów z różnych miejsc książki w jednej scenie tak jak np. słowa Wiśniowieckiego "mordować ich tak aby czuli ,że umierają" pochodzą z książki ,ale u Sienkiewicza książę wypowiada je w momencie pacyfikacji zbuntowanej wioski, nie w momencie pojmania posłów. W momencie pojmania posłów mówi on do Wierszuła (cytuje z głowy): Karz tych kozaków pościnać a dla naczelnego palik zastrugać. (Tak na marginesie myślę ,że reżyser zastosował właśnie ten cytat aby zostawić element niepewności u widza w jaki sposób zostaną oni ukarani).
No i wracając do sedna, nie daje mi to spokoju, bo w wielu opracowaniach wspomina sie, że Sienkiewicz w Ogniem i Mieczem wspomina/ przywołuje w słowach Chmielnickiego idee RP TN, więc jestem na etapie poszukiwania.
Jak wpadnę na jakiś trop dam znać;)